2-3 года

ХУДОЖЕСТВЕННАЯ ЛИТЕРАТУРА И ПРОИЗВЕДЕНИЯ ФОЛЬКЛОРА, РЕКОМЕНДУЕМЫЕ ДЛЯ ИСПОЛЬЗОВАНИЯ В РАБОТЕ С ДЕТЬМИ  ОТ ДВУХ ДО ТРЁХ ЛЕТ

БЕЛОРУССКИЕ НАРОДНЫЕ ПЕСЕНКИ И ПОТЕШКИ

“Сонейка-сонца”, “Мышка, мышка, дзе была”, “Гого-гого, гусачок”, “Верабейчык”, “Белабока-сарока”, “Трах-бах-тарабах”, “Божая кароўка”, “Чэ-чэ, чэ-чэ, сарока”, “Люлі-люлі, люляшу”, “Ай, люлі-люлі-люлечкі”, “Ішла каза”, “Люлі-люлі-маленькі”, “Ходзіць певень па капусце”, “Люляю-люляю”, “А ты, коцінька-каток”, “Апсік, апсік, каточак”, “Кую, кую ножку”, “Гушкі, гушкі, гушкі”, “Сарока-варона”, “Мышка, мышка, дзе была?”, “Чыкі-чыкі, сарока”, “А ты, каток шэры”, “Люлі-люлі-люлечкі”, “Люлі-люлі-люлі”, “Кукарэку, певунок”, “Не хадзі, коцік”, “У куце сядзіць мядзведзь”, “Ладкі-ладком”, “Ладу, ладу, ладкі”, “Баю-баінку, баю”, “А курачка-рабушачка”, “Сядзіць мядзведзь на калодзе”, “Бычок”, “Іграў я на дудцы”, “Сядзіць сыч на капе”, “Вожык”, “Ідзі, ідзі, дожджык”, “Горкай, горкай, горачкай”.

БЕЛОРУССКИЕ НАРОДНЫЕ СКАЗКИ

“Муха-пяюха”, “Коцік Петрык і мышка”, “Дзедава рукавічка”.

ПРОИЗВЕДЕНИЯ БЕЛОРУССКИХ ПОЭТОВ

З. Бядуля. “Гэй, мой конік”; В. Вітка. “Бабіны госці”, “Коця і Каця”, “Дожджык”; С. Сокалаў-Воюш. “Мышаня”, “Мішка”, “Авечка”, “Пчолка”; І. Муравейка. “Адмарозіў лапкі”, “Я сама”; А. Дзеружынскі. “Сняжынкі”, “Сані”; А. Якімовіч. “Мядзведзь”, “Ліска”; Н. Галіноўская. “Калыханка”, “Коцік-варкоцік”; Н. Тулупава. “Вушкі”; В. Іпатава. “Аладкі”, “Вавёрка”; Т. Кляшторная. “Дапамагу”, “Гападыня”, “Паўцякалі цацкі”; К. Буйло. “Дзіцячы сад”; А. Пысін. “Ластаўка”, “Матылёчкі-матылі”; Г. Багданава. “Збанок”, “Маляваны дыванок”; В. Гардзей. “Коцік”, “Часнок”, “Вітамін”; В. Коўтун. “Гусі”, “Цвічок”; М. Танк “Ехаў казачнік Бай”, “Галінка і верабей”; В. Шніп. “Кураняты”; Л. Шырын. “Доктар”; Ул. Луцэвіч. “Птушачка”, “Май”; М. Мятліцкі. “Сунічка”; П. Прануза. “Верабей прымае душ”, “”Грыбнік”; С. Грахоўскі. “Ласяня”; Г. Іванова. “Свята”; Г. Каржанеўская. “Пагладжу вожыка”; У. Карызна. “Самая лепшая”; Я. Крупенька. “Шпак”, “Аленка”; А. Лойка. “Верабейчык”, М.Чарняўскі “Новы год”, “Конік”; І.Шуцько “Яечка”, “Сняжок”; Е.Лось “Мая лялька”, “Зіма”; У.Корбан “Карова”, “Авечка”; К.Лейка “Гарабей”; К.Крапіва “З Новым годам”; П.Марціновіч “Навальніца”; М.Скрыпка “Карась”, “Шчупак”; М.Шаховіч “Чабурашка”.

3-4 года

ХУДОЖЕСТВЕННАЯ ЛИТЕРАТУРА И ПРОИЗВЕДЕНИЯ ФОЛЬКЛОРА, РЕКОМЕНДУЕМЫЕ ДЛЯ ИСПОЛЬЗОВАНИЯ В РАБОТЕ С ДЕТЬМИ  ОТ ТРЁХ ДО ЧЕТЫРЁХ ЛЕТ

БЕЛОРУССКИЕ НАРОДНЫЕ ПЕСЕНКИ И ПОТЕШКИ

“Іграў я на дудцы”, “Ой, бычок, мой бысенька”, “Кукарэку, певунок”, “Вожык”, “Ягорачка”, “Кую, кую ножку”, “Ласачка”.

БЕЛОРУССКИЕ НАРОДНЫЕ СКАЗКИ

“Курачка-Рабка”, “Былінка і верабей”, “Зайкава хатка”, “Каза-манюка”, “Пчала і муха”, “Муха-пяюха”, “Коцік, пеўнік і лісіца”.

ПРОИЗВЕДЕНИЯ БЕЛОРУССКИХ ПОЭТОВ

Т. Кляшторная. “Ветлівыя словы”, “Шпак”, “Дожджык”, “Паўцякалі цацкі”, “Не сквапная”; В. Рабкевіч. “Едзе восень”; С. Сокалаў-Воюш. “Блакіт нябёс”, “Алоўкі”, “Елка”; А. Дзеружынскі. “Пралеска”; А. Прохараў. “За адвагу”; Я. Колас.”Сонца грэе, прыпякае”, “Храбры певень”; Я. Купала. “Лістапад”; Я. Журба. “Першыя сняжынкі”, “Дзед Мароз”; З. Бядуля. “Мае забавы”; М. Хведаровіч. “Свеціць, як сонца, ад самай калыскі”; Л. Пранчак. “Завіруха”; Э. Агняцвет. “Маме”; А. Бадак. “Мышка”, “Беларусачка”; С. Грахоўскі. “Сонечная сцежка”; А. Грачанікаў. “Сон”; Л. Рашкоўскі. “Я хачу салдатам стаць”; К. Цвірка. “Коцікі”; В. Лукша. “Вясёлка”.

ПРОИЗВЕДЕНИЯ БЕЛОРУССКИХ ПИСАТЕЛЕЙ

У. Юрэвіч. “Бярозчыны валёнкі”; А. Кобец-Філімонава. “Сем мастакоў”; Я. Брыль. “Жыў-быў вожык”.

Совершенствуются способности к восприятию и повторению речевого материала, в том числе на белорусском языке. Различение белорусской и русской речи, употребление формул белорусского этикета (в адекватных ситуациях), разыгрывание коротких произведений на белорусском языке.

4-5 лет

Мэта: Фарміраваць устойліваю цікавасць і станоўчыя адносіны да нацыянальнай мовы, жаданне авалодаць беларускай мовай; выхоўваць пачаткі нацыянальнага светапогляду.

Задачы:

• садзейнічаць адрозненню дзецьмі беларускага і рускага маўлення;

• пабуджаць да ўзнаўлення кароткіх літаратурных твораў на беларускай мове, да разыгрывання іх; развіваць элементарныя навыкі зносін на беларускай мове.  

• узбагачэнне беларускага слоўніка дзяцей словамі–назвамі прадметаў асяроддзя, іх якасцей, дзеянняў;

• разуменне і ўжыванне абагульняльных слоў (цацкі, посуд, адзенне, мэбля); засваенне форм ветлівасці (добрай раніцы, добры дзець, добры вечар, дабранач, да пабачэння, дзякуй, калі ласка, смачна есці, прабач).

• засваенне некаторых асаблівасцей граматычнага ладу беларускага маўлення: множнага ліку назоўнікаў (дамы, лясы, вокны); роднага склону назоўнікаў (санак, лыжак, лялек); меснага склону назоўнікаў (на назе, у руцэ, на двары); давальнага склону назоўнікаў (дапамагчы Аленцы, дапамагчы Янку); загаднага ладу дзеясловаў (мый, сядай, пі, паскачы); форм 3–й асобы адзіночнага і множнага ліку дзеясловаў (ідзе, піша, малюе, варыць, гуляюць, хочуць); асаблівацей роду некаторых назоўнікаў (смачны яблык, калматы сабака, белая гусь); разуменне і ўменне суадносіць з малюнкамі назвы жывëл і іх дзіцянят (кошка – кацяня, качка – качаня, ліса – лісяня).

• правільнае вымаўленне спецыфічна беларускіх гукаў: фрыкатыўных г, гь; заўсëды цвëрдых гукаў ч, р ізалявана (у гукапераймальных словах), у словах і фразах; гука ў у словах і фразах; дыферэнцыяцыя ў вымаўленні і на слых слоў, падобных у рускай і беларускай мовах (дети – дзеці, ложка – лыжка, река – рака, уши –  вушы і да т.п.).

• слуханне і разуменне мовы выхавальніка, адказы на яго пытанні;

• праслухоўванне беларускіх народных забаўлянак, казак, твораў беларускіх пісьменнікаў для дзяцей; адказы на пытанні па іх змесце;

• адказы на пытанні па змесце карцін і пры апісанні цацак;

• рэпрадуктыўнае маўленне дзяцей на беларускай мове; самастойнае па задуме і моўным афармленні стварэнне выказванняў.

ХУДОЖЕСТВЕННАЯ ЛИТЕРАТУРА И ПРОИЗВЕДЕНИЯ ФОЛЬКЛОРА, РЕКОМЕНДУЕМЫЕ ДЛЯ ИСПОЛЬЗОВАНИЯ В РАБОТЕ С ДЕТЬМИ СРЕДНЕГО ВОЗРАСТА (ОТ ЧЕТЫРЁХ ДО ПЯТИ ЛЕТ)

БЕЛОРУССКИЕ НАРОДНЫЕ ПЕСЕНКИ И ПОТЕШКИ

“Іграў я на дудцы”, “Ой, бычок, мой бысенька”, “Кукарэку, певунок”, “Вожык”, “Ягорачка”, “Кую, кую ножку”, “Ласачка”.

БЕЛОРУССКИЕ НАРОДНЫЕ СКАЗКИ

“Курачка-Рабка”, “Былінка і верабей”, “Зайкава хатка”, “Каза-манюка”, “Пчала і муха”, “Муха-пяюха”, “Коцік, пеўнік і лісіца”, “Пшанічны каласок”, “Піліпка-сынок”, “Сынок-з-кулачок”, “Каток — Залаты лабок”, “Як курачка пеўніка ратавала”.

ПРОИЗВЕДЕНИЯ БЕЛОРУССКИХ ПОЭТОВ

Т. Кляшторная. “Ветлівыя словы”, “Шпак”, “Дожджык”, “Паўцякалі цацкі”, “Не сквапная”, “Сукенка раскажа”; В.Вітка “Піла”; В. Рабкевіч. “Едзе восень”; С. Сокалаў-Воюш. “Блакіт нябёс”, “Возера лясное”, “Замак”, “Змей”, “Алоўкі”, “Елка”, “Навагодняя песня”; А.Лойка “Кураняты”; Г.Іванова “Я будую дом з пяску”; А. Дзеружынскі. “Пралеска”, “Бусел і хлопчык”; А. Прохараў. “За адвагу”, “Мурашыная святліца”; І.Муравейка “Адмарозіў лапкі”, “Шалтай-Балтай”; С. Новік-Пяюн “Верабейчыкі”, “Над калыскай”; В.Лукша “Вясёлка”; Я. Купала. “Лістапад”; Я. Журба. “Першыя сняжынкі”, “Дзед Мароз”, “Восень”, “Коцік”, “Вавёрка”, “Пчолка”; З. Бядуля. “Мае забавы”; М. Хведаровіч. “Свеціць, як сонца, ад самай калыскі”; Л. Пранчак. “Завіруха”; Э. Агняцвет. “Зямля з блакітнымі вачамі”, “Маме”; А. Бадак. “Мышка”, “Беларусачка”, “Зайчаняткі”; Д. Бічэль-Загнетава “Радзіма”; С. Грахоўскі. “Сонечная сцежка”, “Наш май”, “Сунічкі”; Л. Рашкоўскі. “Я хачу салдатам стаць”; Л.Дайнека. “У весновым лесе”; А. Грачанікаў. “Сон”; Я. Колас. “На рэчцы зімой”, “Дзед госць”, “Зіма”, “Песня аб вясне”, .”Сонца грэе, прыпякае”, “Храбры певень”; У. Дубоўка. “Пра дзеда і ўнука”; В. Жуковіч. “Калядная вячэра”; П. Прыходзька. “Сіненькія вочы”; М. Танк. “Галінка і верабей”, “Ехаў казачнік Бай”; А. Русак. “Мой край”; А. Ставер. “Як зроблены цацкі?”; Н. Тулупава. “Сыражуйкі”; Р. Барадулін. “Ната маму любіць надта”, “Ай! Не буду! Не хачу!”; Ю. Свірка. “Сёння ў нашай мамы свята”, “Бабуліны казкі”; Леанід Дранько-Майсюк. “Пра добрую мышку і мудрую кошку”; В. Іпатава. “Янка-запытанка”; С. Шушкевіч. “Пайшоў коўзацца каток”, “Цяжка жабцы жыць без хаткі”, “Нашы сябры”; А. Якімовіч. “Звяры нашых лясоў”; А. Бялевіч. “У лесе”; Э. Валасевіч. “Сама”; В.Вярба “Матуліны рукі”.

ПРОИЗВЕДЕНИЯ БЕЛОРУССКИХ ПИСАТЕЛЕЙ

І.Бурсаў “Страшная казка пра страшнага звера”; В.Хомчанка “Яблык”, “Яшава рукавічка”; У. Юрэвіч. “Пацалунак асвы”, “Бярозчыны валёнкі”; В.Вітка “Натальчына сямейка”;  А. Кобец-Філімонава. “Сем мастакоў”; Я. Брыль. “Жыў-быў вожык”; Б. Сачанка. “Насцечка”; І.Шуцько “Смелая ўнучка”.

5-6 лет

Мэта: Фарміраванне ўстойлівай цікавасці і станоўчых адносін да беларускай мовы, жадання авалодаць ëю; выхаванне пачатку нацыянальнага светапогляду. Фарміраванне ўстойлівай цікавасці і станоўчых адносін да нацыянальнай мовы, жадання авалодаць беларускай мовай; выхаванне пачаткаў нацыянальнага светапогляду.

Задачы:

• далучаць дашкольнікаў да багаццяў беларускай мовы, фарміраваць каштоўнасныя адносіны да яе;

• стымуляваць зносіны на беларускай мове;

• развіваць пазнавальныя і моўныя здольнасці, назіральнасць адносна моўных з’яў, навыкі маўленчага самакантролю;

• звяртаць увагу на моўныя асаблівасці беларускай мовы ў параўнанні з рускай;

• развіваць навыкі разумення беларускай мовы, уменне адказваць на пытанні выхавальніка;

• заахвочваць самастойныя выказванні дзяцей на беларускай мове; звяртаць увагу на моўныя асаблівасці беларускай мовы ў параўнанні з рускай.

• узбагачэнне беларускага слоўніка дзяцей словамі–назвамі акаляючых прадметаў: назвамі цацак, вучэбных прылад (аловак, пэндзаль, сшытак…), посуду, мэблі, адзення, хатніх рэчаў (гадзіннік, дыван, канапа…), жывëл (вавëрка, трус, матылëк), садавіны і агародніны (цыбуля, бульба…); іх колераў (ружовы, блакітны…), якасцей (прыгожы, дужы, смачны, добры, дрэнны…); дзеянняў (глядзець, бачыць, сустракаць, расці…);

• словы рускай і беларускай моў, якія супадаюць або падобныя па вымаўленні, але маюць рознае лексічнае значэнне (неделя – нядзеля, диван – дыван і да т.п.);

• разуменне і ўжыванне абагульняльных слоў;

• традыцыйныя беларускія формы імëнаў (Алесь, Уладзя, Ян, Янка, Таццянка, Кастусь, Аленка); формы ветлівасці на беларускай мове, іх ужыванне.

• разуменне маўленчых выказванняў рознай граматычнай структуры, чуласць да граматычнай правільнасці маўлення на беларускай мове;

• некаторыя асаблівасці граматычнага ладу беларускага маўлення: адзіночны і множны лік асобных назоўнікаў (садавіна, агародніна, крупы, дзверы); дапасаванне прыметнікаў да некаторых назоўнікаў (доўгі цень, белае казляня, вясëлы гармонік); утварэнне некаторых склонавых формаў назоўнікаў (бераг – на беразе, гарох – у гаросе, па палях, па лясах); прыналежных прыметнікаў (ляльчын, татаў, Алесеў, цëтчын); параўнальнай (вышэйшы за, лепшы за) і найвышэйшай формаў прыметнікаў (вышэйшы за ўсіх, найпрыгажэйшы); прыметнікаў (уранку, узімку);

• спосабы ўтварэння назваў маладых істот (мышаня, тыграня, жарабя), назоўнікаў са значэннем адзінкавасці (бульба – бульбіна, морква – морквіна);

• ужыванне новых слоў у розных фразавых канструкцыях;

• фармуляванне пытанняў з дапамогай часціц ці, хіба, ужыванне ў мове прыназоўнікаў, словазлучэнняў з прыназоўнікамі у, да (у лес, да сябра) злучніка але; спецыфічна беларускія марфолага–сінтаксічныя звароты (баліць каму, хварэць на што, хадзіць у грыбы, у ягады, дзякаваць каму, смяяцца з каго і інш.)

• Правільнае вымаўленне спецыфічна беларускіх гукаў: дж, дзь, ць,

• правільнае вымаўленне фрыкатыўных г, г'; заўсëды цвëрдых гукаў ч, р, гукаспалучэння шч ізалявана (у гукапераймальных словах), у словах і фразах; гука ў у словах і фразах;

• правільнае вымаўленне слоў з падоўжанымі зычнымі ў словах (калоссе, варэнне); выразнае вымаўленне ненаціскных галосных;правільнае вымаўленне рускіх і беларускіх слоў, падобных па гучанні (зверек – звярок, ночь – ноч і да т.п.).

• слуханне і разуменне беларускага маўлення, мастацкіх твораў на беларускай мове, як празаічных, так і вершаваных; слуханне і разуменне мовы выхавальніка, адказы на яго пытанні;

• пераказ кароткіх казак і апавяданняў – як знаëмых, так і ўпершыню прачытаных;

• непадрыхтаванае звязнае маўленне (апісанне сітуацыі, вырашэнне пэўнай камунікатыўнай задачы – просьба, распавяданне, тлумачэнне і г.д.);стварэнне выказванняў самастойных па задуме і моўным афармленні.

ХУДОЖЕСТВЕННАЯ ЛИТЕРАТУРА И ПРОИЗВЕДЕНИЯ ФОЛЬКЛОРА, РЕКОМЕНДУЕМЫЕ ДЛЯ ИСПОЛЬЗОВАНИЯ В РАБОТЕ С ДЕТЬМИ СТАРШЕГО ДОШКОЛЬНОГО ВОЗРАСТА (5—7 ЛЕТ)

БЕЛОРУССКИЕ НАРОДНЫЕ ПЕСЕНКИ И ПОТЕШКИ

“Сонейка-сонца, выгляні ў аконца”, “Сіўка-варонка”, “Ходзіць коцік па палях”, “Ты, каза, каза, лубяныя вочы”.

БЕЛОРУССКИЕ НАРОДНЫЕ СКАЗКИ

“Пра быка і яго сяброў”, “Жаронцы”, “Лёгкі хлеб”, “Не сілай, а розумам”, “Лісіца-хітрыца”, “Як кот звяроў напалохаў”, “Селянін, мядзведзь і лісіца”, “Верабей і мыш”, “Кот Максім”, “Гарошак”.

ЛЕГЕНДЫ И СКАЗАНИЯ

“Возера Нарач”, “Чараўніца”, “Паданне пра заснаванне Мінска”, “Паданне пра заснаванне Бярэсця”, “Пра возера Свіцязь”, “Пра зязюлю”, “Бацька і сыны”.

ПРОИЗВЕДЕНИЯ БЕЛОРУССКИХ ПОЭТОВ

Э. Агняцвет. «Саўка за сталом», «Зямля з блакітнымі вачамі», «Хто пачынае дзень?» ; М. Багдановіч. «Зімой»; Д. Бічэль-Загнетава. «Белая Русь»; Р. Барадулін. «Загадкі на градках», “Жарт”; А. Вольскі. «Дзеці», «Радзіма»; В. Вярба. «Пралеска»; В.Вітка “Жаўна”, “Бусел”, “Вавёрчына гора”; С. Грахоўскі. «Сонечная сцежка»; А. Грачанікаў. «Развітанне»; У.Дубоўка “Як сінячок да сонца лётаў”; Н.Игнатенко “История про Варю и Дубовенка”, “Сказка про Тимку и Кузьку”; В. Іпатава. «Як ён завецца?»; А. Мінкін. «Агнявік»; І. Муравейка. «Акраец хлеба»; С. Новік-Пяюн. «Ночка», «Пурга»; Я. Колас. «Першы гром», “Вясна” (урывак); «Раніца вясною», «Канец лета», «На лузе», «Адлёт жураўлёў»; Я. Купала. «Хлопчык і лётчык», «Бай»; С. Шушкевіч. «Нашы сябры», «Пракалоў камарык ножку»; М. Хведаровіч. «Дарагое імя»; М. Танк. «Жук і слімак», «Хлеб»; П. Панчанка. «Месяцы года»; К. Цвірка. «Коцікі»; Н. Галіноўская. «Будзь уважлівы, пешаход»; В. Жуковіч. «Незаменнае».

ПРОИЗВЕДЕНИЯ БЕЛОРУССКИХ ПИСАТЕЛЕЙ

Цётка. “Журавель і чапля”; З.Бядуля “Скарб”; В.Вітка “Страшная казка”; У.Галубок “Гонар”;

В. Хомчанка. “Білеты ў цырк”; А. Дудараў. “Сінявочка”; А. Кобец-Філімонава. “Дзівосны лядзяш”; К.Каліна “Зімовы дуб”, “Кампот”, “Сакавік і яго сёстры”, “Красавік”, “Ліпень”, “Жнівень”, “Верасень”, “Кастрычнік”; А.Дудараў “Сінявочка”; М.Гамолка “Васілёва бярозка”; У.Ягоўдзік “Бусел”, “Вожык”, “Заяц”.

6-7 лет

Мэта: Фарміраваць устойлівую цікаваць і станоўныя адносіны да нацыянальнай мовы, жаданне авалодаць беларускай мовай; выхаванне пачаткаў нацыянальнага светапогляду.

Задачы:

• далучаць дашкольнікаў да багаццяў беларускай мовы, фарміраваць каштоўнасныя адносіны да яе;

• стымуляваць зносіны на беларускай мове;

• развіваць пазнавальныя і моўныя здольнасці, назіральнасць адносна моўных з’яў, навыкі маўленчага самакантролю;

• звяртаць увагу на моўныя асаблівасці беларускай мовы ў параўнанні з рускай; развіваць навыкі разумення беларускай мовы, уменне адказваць на пытанні выхавальніка, заахвочваць самастойныя выказванні дзяцей на беларускай мове. 

• узбагачэнне беларускага слоўніка дзяцей словамі–назвамі акаляючых прадметаў: назвамі цацак, вучэбных прылад (аловак (просты и каляровы), пэндзаль, сшытак, крэйда…), посуду, мэблі, адзення, хатніх рэчаў (ложак, канапа, рушнік…), жывëл (дзік, вожык, конік), садавіны і агародніны (цыбуля, бульба, гарбуз…); іх колераў (ружовы, блакітны…), якасцей (прыгожы, дужы, смачны, добры, дрэнны…); дзеянняў (глядзець, бачыць, сустракаць,  расці…);

• словы рускай і беларускай моў, якія супадаюць або падобныя па вымаўленні, але маюць рознае лексічнае значэнне (качка – качка, зорька – зорка і да т.п.);

• разуменне і ўжыванне абагульняльных слоў;

• традыцыйныя беларускія формы імëнаў (Алесь, Уладзя, Ян, Янка, Таццянка, Кастусь, Аленка);формы ветлівасці на беларускай мове, іх ужыванне.

• разуменне маўленчых выказванняў рознай граматычнай структуры, чуласць да граматычнай правільнасці маўлення на беларускай мове;

• некаторыя асаблівасці граматычнага ладу беларускага маўлення: адзіночны і множны лік асобных назоўнікаў (садавіна, агародніна, крупы, дзверы); дапасаванне прыметнікаў да некаторых назоўнікаў (чорны сабака, высокае піяніна, легкая задача); утварэнне некаторых склонавых формаў назоўнікаў (падлога – на падлозе, страха – на страсе, па малюнках); прыналежных прыметнікаў (ляльчын, татаў, Алесеў, цëтчын); параўнальнай (вышэйшы за, лепшы за) і найвышэйшай формаў прыметнікаў (вышэйшы за ўсіх, найпрыгажэйшы); прыметнікаў (уранку, узімку);

• спосабы ўтварэння назваў маладых істот (мышаня, тыграня, жарабя), назоўнікаў са значэннем адзінкавасці (цыбуля – цыбуліна, морква – морквіна);

• фармуляванне пытанняў з дапамогай часціц ці, хіба, ужыванне ў мове прыназоўнікаў, словазлучэнняў з прыназоўнікамі у, да (у лес, да сябра) злучнік але;спецыфічна беларускія марфолага–сінтаксічныя звароты (баліць каму, хварэць на што, хадзіць у грыбы, у ягады, дзякаваць каму, смяяцца з каго і інш.)Правільнае вымаўленне спецыфічна беларускіх гукаў: дж, дзь, ць, правільнае вымаўленне фрыкатыўных г, г; заўсëды цвëрдых гукаў ч, р, гукаспалучэння шч ізалявана (у гукапераймальных словах), у словах і фразах; гука ў у словах і фразах;правільнае вымаўленне слоў з падоўжанымі зычнымі ў словах (калоссе, варэнне); выразнае вымаўленне ненаціскных галосных;правільнае вымаўленне рускіх і беларускіх слоў, падобных па гучанні (зверек – звярок, ночь – ноч і да т.п.).

• пераказ кароткіх казак і апавяданняў – як знаëмых, так і ўпершыню прачытаных;

• непадрыхтаванае звязнае маўленне (апісанне сітуацыі, вырашэнне паўнай камунікатыўнай задачы – просьба, распавяданне, тлумачэнне і г.д.); стварэнні выказванняў самастойных па задуме і моўным афармленне.

ХУДОЖЕСТВЕННАЯ ЛИТЕРАТУРА И ПРОИЗВЕДЕНИЯ ФОЛЬКЛОРА, РЕКОМЕНДУЕМЫЕ ДЛЯ ИСПОЛЬЗОВАНИЯ В РАБОТЕ С ДЕТЬМИ СТАРШЕГО ДОШКОЛЬНОГО ВОЗРАСТА (5—7 ЛЕТ)

БЕЛОРУССКИЕ НАРОДНЫЕ ПЕСЕНКИ И ПОТЕШКИ

“Сонейка-сонца, выгляні ў аконца”, “Сіўка-варонка”, “Ходзіць коцік па палях”, “Ты, каза, каза, лубяныя вочы”.

БЕЛОРУССКИЕ НАРОДНЫЕ СКАЗКИ

“Пра быка і яго сяброў”, “Жаронцы”, “Лёгкі хлеб”, “Не сілай, а розумам”, “Лісіца-хітрыца”, “Як кот звяроў напалохаў”, “Селянін, мядзведзь і лісіца”, “Верабей і мыш”, “Кот Максім”, “Гарошак”.

ЛЕГЕНДЫ И СКАЗАНИЯ

“Возера Нарач”, “Чараўніца”, “Паданне пра заснаванне Мінска”, “Паданне пра заснаванне Бярэсця”, “Пра возера Свіцязь”, “Пра зязюлю”, “Бацька і сыны”.

ПРОИЗВЕДЕНИЯ БЕЛОРУССКИХ ПОЭТОВ

Э. Агняцвет. «Саўка за сталом», «Зямля з блакітнымі вачамі», «Хто пачынае дзень?» ; М. Багдановіч. «Зімой»; Д. Бічэль-Загнетава. «Белая Русь»; Р. Барадулін. «Загадкі на градках», “Жарт”; А. Вольскі. «Дзеці», «Радзіма»; В. Вярба. «Пралеска»; В.Вітка “Жаўна”, “Бусел”, “Вавёрчына гора”; С. Грахоўскі. «Сонечная сцежка»; А. Грачанікаў. «Развітанне»; У.Дубоўка “Як сінячок да сонца лётаў”; Н.Игнатенко “История про Варю и Дубовенка”, “Сказка про Тимку и Кузьку”; В. Іпатава. «Як ён завецца?»; А. Мінкін. «Агнявік»; І. Муравейка. «Акраец хлеба»; С. Новік-Пяюн. «Ночка», «Пурга»; Я. Колас. «Першы гром», “Вясна” (урывак); «Раніца вясною», «Канец лета», «На лузе», «Адлёт жураўлёў»; Я. Купала. «Хлопчык і лётчык», «Бай»; С. Шушкевіч. «Нашы сябры», «Пракалоў камарык ножку»; М. Хведаровіч. «Дарагое імя»; М. Танк. «Жук і слімак», «Хлеб»; П. Панчанка. «Месяцы года»; К. Цвірка. «Коцікі»; Н. Галіноўская. «Будзь уважлівы, пешаход»; В. Жуковіч. «Незаменнае».

ПРОИЗВЕДЕНИЯ БЕЛОРУССКИХ ПИСАТЕЛЕЙ

Цётка. “Журавель і чапля”; З.Бядуля “Скарб”; В.Вітка “Страшная казка”; У.Галубок “Гонар”; В. Хомчанка. “Білеты ў цырк”; А. Дудараў. “Сінявочка”; А. Кобец-Філімонава. “Дзівосны лядзяш”; К.Каліна “Зімовы дуб”, “Кампот”, “Сакавік і яго сёстры”, “Красавік”, “Ліпень”, “Жнівень”, “Верасень”, “Кастрычнік”; А.Дудараў “Сінявочка”; М.Гамолка “Васілёва бярозка”; У.Ягоўдзік “Бусел”, “Вожык”, “Заяц”.

Ілюстрацыі да беларускай народнай казкі "Кот Максім"

Чалавеку трэба шмат чаго ведаць. Трэба ведаць сваю мову і іншыя мовы. Трэба ведаць казкі свае і казкі іншых народаў. Трэба ведаць танцы свае і танцы іншых народаў.

Але безумоўна, найлепш і найперш трэба ведаць усё роднае. Нам з вамі трэба ведаць найлепш усё беларускае.

І ў першую чаргу кожны человек павінен ведаць сваю мову, умець спяваць свае народныя песні, танцаваць свае народныя танцы. Кожны чалавек павінен ведаць прыказкі свайго народа. Прапануем вашай увазе беларускiя казкi.

https://www.youtube.com/watch?v=mQjkqgQua5g&list=PL4dabJIwgOA2vZN6lDNzduGWqn7otGKie&index=1  Піліпка сынок

https://www.youtube.com/watch?v=yvQdohbYFnw  Чаго на свеце не здараецца

https://www.youtube.com/watch?v=LIuFchTNsfQ  Ліса, мядзьведзь і мужык

https://www.youtube.com/watch?v=yvQdohbYFnw  Чаго на свеце не здараецца.

“Далучэнне дашкольнікаў да вытокаў народнай культуры з дапамогай малых форм фальклора”